Spis treści

• Co to jest klucz dynamometryczny? Do czego służy?
• Jaki klucz dynamometryczny? Zakres i napęd
• Klucz dynamometryczny do samochodu, klucz dynamometryczny do motocykla, a może klucz dynamometryczny do roweru?
• Jakie są rodzaje kluczy dynamometrycznych?
• Jak działa klucz dynamometryczny? Jak go ustawić?
• Klucz dynamometryczny z certyfikatem
• Klucz dynamometryczny - kalibracja
• Jak przechowywać klucz dynamometryczny?

Co to jest klucz dynamometryczny? Do czego służy?

Klucz dynamometryczny jest narzędziem stosowanym do uzyskiwania określonego momentu obrotowego. Służy do skręcania połączeń gwintowanych z odpowiednią, ściśle określoną siłą, która jest dostosowana do rodzaju materiału oraz wytrzymałości śruby lub nakrętki. Tym samym zapobiegnie przeciągnięciu śruby czy zbyt słabemu jej dokręceniu oraz da nam gwarancję, że postępujemy zgodnie z zaleceniami producenta.

Precyzja niezbędna jest zwłaszcza tam, gdzie śruby łączą ze sobą części aluminiowe lub aluminiowe i stalowe. Jednym z elementów auta, które jej wymagają, jest głowica silnika. Jeżeli nieprawidłowo dokręcimy głowicę, możemy liczyć się z uszkodzeniem uszczelki, samej głowicy, a nawet całego bloku silnika. Klucz dynamometryczny jest przydatny także w przypadku przykręcania śrub i nakrętek z tworzyw sztucznych, używanych do łączenia delikatnych elementów plastikowych wnętrza, osłon silnika itp. Plastikowe śruby oraz nakrętki przykręca się niewielkim momentem, więc przyda się do tego klucz dynamometryczny 2-10 Nm, np. klucz dynamometryczny YATO YT-0751.

Klucze dynamometryczne są często niedoceniane w wulkanizacji. Tymczasem po użyciu klucza udarowego warto dokręcić śruby w każdym kole ręcznie z właściwym momentem. Zysk z tego jest taki, że śrubę potem można łatwo odkręcić (co szczególnie ważne podczas wymiany opon w terenie) i zapewnimy jej dłuższą żywotność.

Jaki klucz dynamometryczny? Zakres i napęd

Zanim zdecydujemy, jaki klucz dynamometryczny samochodowy wybrać, musimy zastanowić się nad naszymi warsztatowymi potrzebami, czyli głównie do wygenerowania jakich momentów będziemy go potrzebować. Klucz dynamometryczny 40-200 Nm najlepiej sprawdzi się do kół samochodowych, a klucz o momencie ok. 30 Nm – do silnika. Klucz dynamometryczny do świec i innych drobnych, delikatnych elementów, aby ich nie naruszyć, będzie generował niższe momenty. Przydatny będzie w tym wypadku klucz dynamometryczny 0-20 Nm. Wartości momentów dokręcania śrub w różnych samochodach podawane są w książkach opisujących poszczególne modele aut.

Istotny jest także rozmiar zabieraka, na którym mocujemy nasadki. Należy zdecydować, czy wybrać klucz dynamometryczny 1/2 czy 3/8, a może 1/4 cala.

Dostępne rozmiary kluczy to:

Przykładowo klucz 1/4 cala nadaje się do precyzyjnych prac i mało obciążonych połączeń, w których wykorzystuje się nasadki do 13 mm. Gniazdo 3/8 cala to minimum podczas standardowych prac przy samochodzie, a także motocyklu i rowerze. Cięższe prace i zastosowania przemysłowe wymagają zabieraka od 1/2 do 1 cala.

Klucz dynamometryczny do samochodu, klucz dynamometryczny do motocykla, a może klucz dynamometryczny do roweru?

Bez względu na rodzaj pojazdu, z którego korzystamy i do którego naprawy szukamy klucza dynamometrycznego, zawsze warto przed zakupem narzędzia zapoznać się z zaleceniami producenta, co do siły dokręcania poszczególnych elementów. Takie postępowanie jest konieczne również w przypadku samochodów sportowych:

Dokładniej o wyborze kluczy samochodowych pisaliśmy już powyżej. Przykładowo klucz dynamometryczny do kół samochodowych pozwala na dokręcenie ich z odpowiednim momentem, wynoszącym zwykle około 100 Nm. W przypadku motocykla zasada jest bardzo podobna, jak przy wyborze klucza dynamometrycznego do samochodu. Do dokręcania kół przyda się klucz z zakresem 40-200 Nm lub 80-120 Nm. Świece i inne delikatne elementy dokręcimy z momentem do 20 Nm, natomiast silnik – ok. 30 Nm.

Klucz dynamometryczny do roweru powinien mieć 0-25 Nm, gdyż do większości śrub wystarczy właśnie taki zakres. Śruby w rowerze należy je dokręcać z niewielką siłą, by nie uległy uszkodzeniu.

Jakie są rodzaje kluczy dynamometrycznych?

Klucze dynamometryczne dzielimy na kilka typów:

Najpopularniejszy, tzw. klucz mechaniczny, posiada mechaniczny naciąg zapadki dynamometrycznej. Jest prosty w obsłudze i bardzo precyzyjny, o dość wąskim zakresie Nm, np. 10-60 Nm (jak klucz dynamometryczny YATO YT-07611) czy klucz 25-125 Nm (jak klucz dynamometryczny YATO YT-07733). Znany jest też jako klucz klikowy, gdyż po osiągnięciu ustawionego momentu wydaje charakterystyczny dźwięk. Klucze mechaniczne dostępne w ofercie YATO są kluczami nastawnymi, czyli z regulacją momentu w rękojeści i specjalną blokadą.

Klucz dynamometryczny 1/2"
wartość momentu 10-60 Nm

Wykonany z wytrzymałej stali chromowo-molibdenowej (CrMo42) ze skalą momentów umieszczoną w oknie podglądu w rękojeści klucza.

Klucz dynamometryczny 3/8''
wartość momentu 20-110 Nm

Klucz wykonany jest ze stali chromowo-wanadowej, co zapewnia jego trwałość i wytrzymałość. Posiada mechaniczny naciąg zapadki dynamometrycznej.

Klucz dynamometryczny 1/2"
wartość momentu 28-210 Nm

Klucz z mechanicznym naciągiem zapadki dynamometrycznej. Skala momentów umieszczona jest w rękojeści klucza, jej regulacja następuje poprzez jej obrót.

Klucz dynamometryczny wychylny ma szeroki zakres, np. 0-500 Nm (jak klucz dynamometryczny YATO YT-07642). Zwykle jest wybierany ze względu na atrakcyjną cenę oraz prosty mechanizm, umożliwiający pracę nawet w trudnych warunkach, np. przy złej pogodzie, wilgotności itd.

Klucz dynamometryczny wychylny – jak używać? Przy dokręcaniu śruby lub nakrętki, w momencie pojawienia się oporu, wskaźnik zaczyna się wychylać, wskazując nam na skali siłę, z jaką jest dokręcana w danym momencie śruba lub nakrętka.

Klucz wychylny 3/4", 0 - 500 Nm

Klucz dynamometryczny wychylny wyskalowany w Nm. Narzędzie posiada ergonomiczną rękojeść z tworzywa. Całość wykonana z materiału CrV 6140.

Klucz wychylny 1/2", 0 - 300 Nm

Służy do dokręcania połączeń gwintowych z siłą o dokładnie określonym momencie. Zakres klucza wynosi 0 - 500 Nm. Narzędzie działa na zasadzie wahadła.

Klucz wychylny 1/2", 0 - 200 Nm

Klucz ze wskaźnikiem zamontowanym na główce klucza. Podczas dokręcania wskaźnik zaczyna się wychylać, wskazując nam na skali siłę użytą w danym momencie.

Klucz dynamometryczny wskazówkowy, zegarowy w czasie dokręcania nakrętki czy śruby informuje za pomocą wskazówki, jaką siłę osiągnęliśmy. Daje możliwość obserwowania stopniowego przyrostu momentów. Klucze zegarowe YATO to solidne klucze dynamometryczne dla profesjonalistów o tolerancji 3%.

Klucz zegarowy 3/8" 0 - 30 Nm

Klucz dynamometryczny wykonany z trwałej stali stopowej. Odporny na zanieczyszczenia, uderzenia i wysoką temperaturę

Klucz zegarowy 1/2" 0 - 300 Nm

Klucz wskazówkowy charakteryzujący się dwukierunkową pracą. Gumowana rękojeść zapewnia dobrą chwytność. Klucz sprzedawany w praktycznej walizce.

Klucz zegarowy 1/4" 0 - 5 Nm

Klucz o długości 335 mm posiadający świadectwo kalibracji. Przeznaczony do precyzyjnego dokręcania połączeń gwintowych

Klucz dynamometryczny elektroniczny wyposażony jest w nowoczesne ekrany LCD, a czasem także w dodatkowe funkcje, takie jak pamięć ostatnich ustawień.

Klucz dynamometryczny łamany, zgodnie z nazwą, łamie się w zawiasie o 20 stopni, gdy osiągnięty zostanie zadany moment, co wymusza rezygnację z dalszego dokręcania.

Jak działa klucz dynamometryczny? Jak go ustawić?

Najpopularniejsze klucze dynamometryczne YATO posiadają mechaniczny naciąg zapadki dynamometrycznej, która, po osiągnięciu żądanej siły dokręcania, przeskakuje o jeden ząbek, wydając charakterystyczne kliknięcie. Skala momentów umieszczona jest w rękojeści klucza i regulacja następuje poprzez jej obrót. Po ustawieniu żądanego momentu należy zablokować klucz zabezpieczeniem na końcu uchwytu.

Jak więc używać klucza dynamometrycznego mechanicznego?

• najpierw należy wybrać odpowiednią skalę Nm lub in-lbs i odblokować pokrętło mikrometryczne. Pokrętło mikrometryczne powinno być ustawione tak, aby „0” na skali pokryło się z pionową linią na ramieniu klucza
• potem należy obracać pokrętło zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, do momentu ustawienia żądanego momentu obrotowego. Żądany moment obrotowy jest ustawiony poprawnie w momencie, gdy podziałka na pokrętle mikrometrycznym będzie się pokrywała z pionową linią na ramieniu klucza
• następnie należy zablokować pokrętło mikrometryczne oraz ustawić odpowiedni kierunek obrotu grzechotki

Klucz jest gotowy do użytku i na zabierak klucza należy nałożyć odpowiednią nasadkę. Podczas dokręcania osiągnięcie ustawionego momentu jest sygnalizowane kliknięciem klucza. W przypadku usłyszenia lub wyczucia kliknięcia należy zaprzestać dalszego dokręcania.

Klucz dynamometryczny z certyfikatem

Dokładność dokręcania kluczem dynamometrycznym, w przypadku kluczy dynamometrycznych YATO, wynosi zwykle 3% lub 4% w zależności od modelu. Potwierdza ją fabryczny certyfikat kalibracji, który znajduje się w każdym opakowaniu. Jest on indywidualny dla każdego klucza, oznaczony jego numerem seryjnym. Dodatkowo bezpieczeństwo kluczy dynamometrycznych YATO potwierdza znany na całym świecie certyfikat GS.

Klucz dynamometryczny - kalibracja

Precyzyjne narzędzie, jakim jest klucz, z czasem samoistnie się rozregulowuje, w związku z czym raz na rok należy poddać klucz ponownej kalibracji w wyspecjalizowanym zakładzie.

Jak przechowywać klucz dynamometryczny?

Klucz to urządzenie pomiarowe, więc trzeba się z nim odpowiednio obchodzić. Aby nie narażać go na wstrząsy, najlepiej przechowywać narzędzie w załączonej walizeczce z BMC. Jeśli klucz dynamometryczny nie jest używany przez dłuższy czas, należy nastawić go na jego minimalny zakres. Przy czyszczeniu narzędzia nie wolno używać żadnych rozpuszczalników ani innych cieczy – wystarczy przetrzeć je suchą, miękką ściereczką.