Lutownice transformatorowe

Jak działa lutownica transformatorowa?

W lutownicy transformatorowej wysoka temperatura wytwarzana jest przez prąd o dużym natężeniu, który przepływa przez grot wykonany z odpowiedniego drutu. Aby uzyskać w grocie natężenie stanowczo wyższe niż te, które w domowych warunkach możemy pobrać z sieci energetycznej, konieczne jest użycie transformatora. Transformator jest integralną częścią lutownicy, dlatego też masa lutownicy transformatorowej jest stosunkowo duża w porównaniu z lutownicami grzałkowymi. Jednak lutownice transformatorowe rozgrzewają grot do temperatury topnienia cyny nawet w kilka sekund, co jest sporą zaletą i umożliwia szybkie lutowanie na przykład kabli.

Należy pamiętać, że wykorzystywane w lutownicach transformatory pracują na tzw. przeciążeniu, przez co szybko się nagrzewają i nie są w stanie transformować prądu o wartościach rzędu nawet powyżej 200A dłużej niż przez kilkadziesiąt sekund. Aby utrzymać najwyższe parametry pracy urządzenia należy stosować się do zasady: 12 sekund lutowania, 48 sekund przerwy. Regularne przegrzewanie transformatora zwiększa również ryzyko jego uszkodzenia. Jednorazowe przekroczenie czasu lutowania przy zachowaniu zasad dbałości o grot, nie wpłynie negatywnie na dalsze działanie lutownicy, zwłaszcza jeżeli pozwolimy urządzeniu ostygnąć.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze lutownicy transformatorowej?

Lutownice transformatorowe powinny dysponować mocą najlepiej nie mniejszą niż 100 W. Taka moc zapewni sprawne lutowanie grubszych elementów i większych powierzchni. Dobrym pomysłem jest wyposażenie się w lutownicę z regulatorem temperatury, który pozwoli dopasować ją do różnych prac lutowniczych – na przykład w lutownicę transformatorową YATO model YT-82451.

Niektóre lutownice posiadają wbudowane oświetlenie skierowane na miejsce lutowania, które sprawdzi się podczas prac z niewielkimi przedmiotami i w słabo oświetlonych miejscach. Oświetlenie wpłynie nie tylko na komfort pracy, ale i na precyzję wykonanych łączeń.

Warto zwrócić uwagę na dodatkowe wyposażenie lutownicy. Praktycznym rozwiązaniem jest zakup lutownicy w walizce, w której poza samym urządzeniem zmieszczą się również: wymienne groty, cyna, kalafonia itp.

Wady i zalety lutownic transformatorowych

Lutownice transformatorowe przydadzą się do szybkiego lutowania i rozlutowywania grubych kabli oraz elementów o dużej powierzchni. Wyróżniają się wieloma zaletami:

• uniwersalność - lutownice transformatorowe są wszechstronne i mogą być używane do różnych zastosowań, takich jak naprawa układów elektronicznych, lutowanie cienkich i grubych przewodów, łączenie blach i innych metalowych elementów,
• szybkie nagrzewanie - do uzyskania odpowiedniej temperatury grotu wystarcza nawet kilka sekund,
• trwałość - ze względu na prostotę konstrukcji urządzenia tego typu potrafią pracować bezawaryjnie wiele lat,
• łatwość obsługi – wystarczy podłączyć lutownicę do źródła zasilania i po krótkim czasie jest ona gotowa do użycia,
• regulowana temperatura - niektóre modele lutownic transformatorowych posiadają regulację temperatury. Funkcja przydaje się np. podczas lutowania precyzyjnego kabli o małym przekroju. Obniżenie temperatury roboczej grota przy lutowaniu za pomocą cienkiego spoiwa lutowniczego z topnikiem sprawi, że topnik nie wyparuje od razu, prawidłowo wytrawi powierzchnię miedzi co pozwoli na uzyskanie wysokiej jakości połączenia.

Konstrukcja lutownic transformatorowych ma sporo zalet, jednak narzuca także pewne ograniczenia. Masa lutownicy transformatorowej jest stosunkowo duża, a możliwości regulacji temperatury są ograniczone i niezbyt dokładne. Należy pamiętać, iż wokół grotu powstaje pole elektromagnetyczne, dlatego nie powinno się używać tego typu lutownic do wylutowywania układów z wbudowaną pamięcią.

Warto pamiętać!

Sprawdzonym sposobem zadbania o grot lutownicy transformatorowej jest ocynowanie grotu. Podczas pierwszego rozgrzewania lutownicy należy nałożyć odrobinę cyny na końcówkę grota i usunąć jej nadmiar np. za pomocą mosiężnych wiórów. Powstała w ten sposób warstwa cyny chroni przed utlenianiem. Dobrą praktyką jest cynowanie grotu każdorazowo po skończonej pracy. Ten proces ma kilka celów i korzyści:

• Ochrona przed utlenianiem: cyna tworzy na powierzchni grota warstwę ochronną. Ta warstwa chroni metalowy grot przed utlenianiem, co zapobiega powstawaniu zanieczyszczeń na powierzchni, które mogłyby utrudniać prawidłowe przewodnictwo ciepła. Pozostawiona na grocie cyna również się utlenia. Jednak utlenioną cynę zdecydowanie łatwiej i szybciej usunąć niż wyczyścić zabrudzony i utleniony grot. Wystarczy włączyć lutownicę, dodać świeżej cyny, usunąć jej nadmiar i tym samym w zaledwie kilka sekund jesteśmy gotowi do dalszej pracy.
• Poprawa przewodnictwa ciepła: cyna jest dobrym przewodnikiem ciepła. Nakładając cienką warstwę cyny na grot lutownicy, poprawia się przewodnictwo ciepła z lutownicy do elementów, które są lutowane. To z kolei przyczynia się do szybszego i bardziej efektywnego rozgrzewania lutownicy oraz do poprawy jakości połączeń lutowniczych.
• Ułatwienie rozprowadzania cyny: warstwa ocynowania na grocie lutownicy zapewnia lepszą zwilżalność, czyli zdolność do równomiernego rozprowadzania i przylegania ciepłej cieczy lutowniczej, czyli ciepłej ciekłej cyny, na powierzchni lutowanej. To ułatwia proces lutowania, umożliwiając płynne i równomierne rozprowadzanie cyny wokół połączonych elementów.
• Wydłużenie trwałości grotu: ocynowanie grotu lutownicy przedłuża trwałość grota m.in. poprzez dodatkową ochronę przed korozją i jego przegrzewaniem.